Με αφορμή τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις στα Σκόπια και τη συζήτηση για το ενδεχόμενο καταγγελίας της Συμφωνίας των Πρεσπών από την ελληνική πλευρά, διάβασα κάπου, αν όντως υπάρχει η δυνατότητα η κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας, σε περίπτωση αποδέσμευσης της Ελλάδας από τη συμφωνία, να ζητήσει από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών να αλλάξει το όνομα της χώρας από Βόρεια Μακεδονία σε Μακεδονία, και αν ο ΟΗΕ διαθέτει κάποιο μηχανισμό για να εμποδίσει αυτή τη διαδικασία.
Θεόδωρος Καρυώτης*
© hellasjournal.com
Αυτή η συζήτηση έφερε στη μνήμη μου, μια προσωπική εμπειρία από το μακρινό 1984. Τότε, ο Μανώλης Γούναρης (εμπειρογνώμων Δικαίου της Θάλασσας στο ΥΠΕΞ) και ο υπογράφων, συμμετείχαμε σε μια Διάσκεψη του ΟΗΕ στη Γενεύη.
Όταν μπήκαμε στην αίθουσα την πρώτη ημέρα των συνεδριάσεων, έπρεπε να αναζητήσουμε την ταμπέλα GREECE, διότι σε κάθε διάσκεψη γίνεται κλήρωση σε ποιο έδρανο θα καθίσουν οι αντιπρόσωποι κάθε κράτους. Ψάχνοντας, πέσαμε πάνω σε μια ταμπέλα που έγραφε Burkina Faso! Την απορία μας κλήθηκε να λύσει μια υπάλληλος του ΟΗΕ, η οποία μας πληροφόρησε ότι εκείνη τη χρονιά, το 1984, η γαλλόφωνη Upper Volta (Άνω Βόλτα) της Αφρικής έγινε Burkina Faso (Μπουρκίνα Φάσο).
-Όταν ρωτήσαμε πως ένα κράτος αλλάζει όνομα, μας ενημέρωσε ότι η διαδικασία είναι πολύ απλή. Το συγκεκριμένο κράτος στέλνει την αλλαγή του ονόματος με μια απλή επιστολή, που απευθύνει στη Γενική Γραμματεία του ΟΗΕ.
-Όταν τη ρώτησα εάν αυτή η αίτηση χρειάζεται την έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας ή της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, «πάγωσα» από την απάντησή της. Μου εξήγησε ότι δεν ακολουθείται καμία διαδικασία και κανένα κράτος δεν μπορεί να παρέμβει στην αλλαγή του ονόματος.
Ένας Αμερικανός στην Ουάσιγκτον μου εξήγησε, ότι δεν υπάρχει αποκλειστικότητα στα γεωγραφικά ονόματα. Γι αυτό υπάρχει κράτος Γεωργία και πολιτεία Γεωργία των ΗΠΑ, όπως κράτος Μεξικό και πολιτεία Νέο Μεξικό στις ΗΠΑ, που μάλιστα συνορεύουν. Απαγορεύεται μόνο ένα κράτος να χρησιμοποιεί την ονομασία άλλου κράτους.
Το Μεξικό δεν απαίτησε από την πολιτεία Νέο Μεξικό να αλλάξει το όνομά της. Το κράτος Γεωργία δε ζήτησε να αλλάξει το όνομά της η πολιτεία Γεωργία, αλλά ούτε οι ΗΠΑ είχαν πρόβλημα και έτσι αναγνώρισαν το κράτος Γεωργία. Και φυσικά, ούτε το κράτος Λουξεμβούργο απαίτησε η επαρχία Λουξεμβούργο του Βελγίου να αλλάξει το όνομά της, επειδή συνορεύει μαζί του.
Δείτε τα κράτη που άλλαξαν το όνομά τους και κανένα άλλο κράτος δεν μπόρεσε, ούτε προσπάθησε να τα εμποδίσει:
1. Persia/Iran
2. Kampuchea/Cambodia
3. Burma/Myanmar
4. Transjordan/Jordan
5. Abyssinia/Ethiopia
6. Bechuanaland/Botswana
7. Ceylon/Sri Lanka
8. Zaire/Democratic Republic of the Congo
9. Upper Volta/Burkina Faso
10. Dahomey/Benin
Αξίζει εδώ να αναφερθούμε στην περίπτωση της Περσίας. Για το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας, η περιοχή του πλανήτη μας που τώρα ονομάζεται Ιράν ήταν γνωστή ως Περσία. Μόλις το 1935 υιοθέτησε το σημερινό της όνομα. Όταν η Περσία έγινε Ιράν χάσαμε ένα μέρος της ιστορίας μας και έπρεπε να παρέμβουμε. Ο Μέγας Αλέξανδρος δεν πήγε στο Ιράν, πήγε στην Περσία. Στις Θερμοπύλες πολεμήσαμε τους Πέρσες όχι τους Ιρανούς!
Τέλος, παλαιότερα ο πρώην ΥΠΕΞ Νίκος Κοτζιάς είχε αναφέρει: «Η Αθήνα ζητούσε το όνομα να είναι μόνο στα σλαβικά, ενιαίο και αμετάφραστο (Γκορναμακεντόνιγια), ενώ τα Σκόπια αποδέχονταν να είναι δύο λέξεις και να μεταφράζεται».
Είναι όμως πασίγνωστο ότι ο ΟΗΕ δεν επιτρέπει στα κράτη-μέλη του να έχουν αμετάφραστο το όνομά τους. Τα ονόματα των κρατών πρέπει να μεταφραστούν στις έξι επίσημες γλώσσες του ΟΗΕ, δηλαδή στα Αγγλικά, τα Γαλλικά, τα Ρωσικά, τα Κινεζικά, τα Αραβικά και τα Ισπανικά. Η καταγγελία ή αποχώρηση της Ελλάδας από τη Συμφωνία των Πρεσπών θα έχει τραγικές συνέπειες για την Ελλάδα.
Όπως έγραψε ο Ευάγγελος Βενιζέλος στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 14 Νοεμβρίου 2021: «Όμως τώρα, μετά τα όσα έχουν ήδη συντελεστεί, η ισχύς και ο σεβασμός της Συνθήκης των Πρεσπών, όπως επιβάλλει το Διεθνές Δίκαιο και η αρχή της συνέχειας του κράτους που δεσμεύει και τα δύο αντισυμβαλλόμενα μέρη, είναι ζωτικό συμφέρον της Ελληνικής Δημοκρατίας. Η σκέψη ότι μπορούμε να απαλλάξουμε τη Βόρεια Μακεδονία από τις υποχρεώσεις της κατά τη Συνθήκη των Πρεσπών, για να την πιέσουμε αποτελεσματικότερα ενόψει της έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ, είναι αφελής και επικίνδυνη. Καθιστά την Ελλάδα τμήμα, τού και πάλι ανοικτού ζητήματος των Δυτικών Βαλκανίων, και απαλλάσσει τη Βουλγαρία από την ευθύνη χειρισμού των δικών της επιφυλάξεων και ευαισθησιών, κυρίως όμως επιτρέπει σε πολλά αλλά κράτη – μέλη της Ε.Ε. να συγκαλύψουν τις αντιρρήσεις και την αμηχανία τους, που καθιστά πρακτικά πολύ μακρινή και αχνή την προοπτική ένταξης των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων… Προφανώς και η διεθνής κοινότητα θα επιμείνει στο σεβασμό και την εφαρμογή της Συνθήκης των Πρεσπών και θα ασκήσει ισχυρές πιέσεις. Αυτές όμως πρέπει να έχουν μόνο αποδέκτη την άλλη πλευρά. Η Ελλάδα, για λόγους εθνικού συμφέροντος και σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου, οφείλει να έχει σαφή και σταθερή θέση υπέρ της ισχύος και του σεβασμού της Συνθήκης και να λειτουργεί ως ενεργό και αξιόπιστο μέλος της Ε.Ε. και όλης της διεθνούς κοινότητας. Περιθώρια για εθνικολαϊκιστικές ανευθυνότητες δεν υπάρχουν ούτε στην ελληνική πλευρά».
*Ο Θεόδωρος Καρυώτης είναι ομότιμος καθηγητής οικονομικών του Πανεπιστημιακού Συστήματος Μέριλαντ, ΗΠΑ. Διετέλεσε οικονομικός σύμβουλος της πρώτης κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου στην Πρεσβεία της Ουάσιγκτον και ήταν μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας. Θεωρείται ειδικός στο θέμα της ΑΟΖ (αποκαλείται ο «πατέρας της ΑΟΖ») και έχει γράψει άρθρα και βιβλία στα αγγλικά και ελληνικά γι’ αυτό το θέμα.
