Φρένο σε μια ακραία παραβίαση της Συμφωνίας των Πρεσπών επιχειρείται να μπει από την Ε.Ε., καθώς ο κυβερνητικός εταίρος του κ. Ζάεφ, το αλβανικό κόμμα BESA, πιέζει τον πρωθυπουργό να εκπληρώσει τη δέσμευσή του για αναφορά της εθνικής ταυτότητας του κάθε πολίτη στις νέες ταυτότητες της Βόρειας Μακεδονίας.
Νίκος Μελέτης*
Ο κ. Ζάεφ προκειμένου να εξασφαλίσει την κοινοβουλευτική στήριξη του αλβανικού κόμματος, είχε υποσχεθεί ότι στις ταυτότητες θα υπάρχει αναφορά σε εθνικότητα (nationality) την οποία διαχωρίζοντας την από την ιθαγένεια (η οποία σύμφωνα με τη Συμφωνία των Πρεσπών είναι Μακεδονική / πολίτης της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας) θα άνοιγε το δρόμο ώστε να καταγράφονται οι πολίτες όχι μόνο ως Αλβανοί ή Τούρκοι αλλά φυσικά και ως «Μακεδόνες», ενώ θα πρόκυπτε ένα ακόμη ζήτημα με όσους θα επιθυμούσαν να δηλώσουν ως εθνική ταυτότητα τη Βουλγαρική.
Το BESA ζήτησε από τον Ζ. Ζάεφ να υλοποιήσει τη δέσμευση του και κατέθεσε σχετικό νόμο τον οποίο έσπευσε να υποστηρίξει και το VMRO το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, καθώς έτσι θα ικανοποιούσε το εθνικιστικό κοινό του εισάγοντας από το παράθυρο και σε επίσημο έγγραφο την εθνική ταυτότητα του «Μακεδόνα».
Ο κ. Ζάεφ βρέθηκε σε δύσκολη θέση, καθώς έλαβε τα μηνύματα τού τι θα σήμαινε η υιοθέτηση αυτής της τροπολογίας, ενώ ήταν σαφές το μήνυμα που έστειλε και ο πρεσβευτής της Ε.Ε. στα Σκόπια, Ντέιβιντ Γκιρ, ο οποίος δήλωσε ότι τα ευρωπαϊκά στάνταρ δεν προβλέπουν την αναφορά της εθνικής ταυτότητας σε έγγραφα όπως οι ταυτότητες.
Ο ευρωπαίος αξιωματούχος δήλωσε ότι «μπορεί προς το παρόν το θέμα των ταυτοτήτων στην ΕΕ να ρυθμίζονται από το εθνικό δίκαιο των κρατών – μελών, αλλά τον επόμενο Αύγουστο θα τεθεί σε εφαρμογή ο Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων, ο οποίος απαγορεύει την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων, όπως η φυλή, η εθνική καταγωγή, ο πολιτικός ή θρησκευτικός προσανατολισμός και άλλες πεποιθήσεις», στέλνοντας σαφές μήνυμα στη βορειομακεδονική πλευρά.
Και η παρέμβαση ενός μικρού κόμματος που τάχθηκε εναντίον της πρότασης του BESA προσφέρει οδό διαφυγής στον κ. Ζάεφ, από ένα πεδίο σύγκρουσης με την Ελλάδα και την Ε.Ε., διατηρεί όμως την ένταση με τον κυβερνητικό εταίρο του το BESA.
Ο κ. Ζάεφ επιχειρεί να κρατήσει ισορροπίες, με τρόπο όμως που δοκιμάζει τις αντοχές και της Αθήνας και εμφανίσθηκε κατόπιν με δηλώσεις του υπέρμαχος της… προβολής της ταυτότητας των μικρών κοινοτήτων, με μοναδικό στόχο βεβαίως να διασκεδασθούν οι εντυπώσεις ότι θέτει υπό αμφισβήτηση τη «μακεδονική» ταυτότητα.
Ο πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας θέλησε να κάνει διαχωρισμό της ιθαγένειας με την εθνικότητα τονίζοντας ότι «όταν μιλάμε για μακεδονική ιθαγένεια αυτό αφορά όλους τους πολίτες μας, ενώ όλοι οι Μακεδόνες δεν έχουν την ίδια εθνική καταγωγή, κάποιοι είναι Αλβανοί, Τούρκοι, Ρομά, Βλάχοι, Βόσνιοι, Σέρβοι και όποιες άλλες εθνικές κοινότητες…» και πρόσθεσε: «Όπως παλεύουμε εμείς οι Μακεδόνες για τη Μακεδονική μας ταυτότητα, τη μακεδονική μας γλώσσα, έτσι πρέπει να σεβαστούμε τα ζητήματα ταυτοτήτων και των ολιγομελών κοινοτήτων»…
Με τις δηλώσεις αυτές, ο κ. Ζάεφ δείχνει πόσο ευάλωτος είναι απέναντι στους εκβιασμούς των αλβανόφωνων και πόσο εύκολο είναι για τον ίδιο να ερμηνεύσει διασταλτικά όλα τα «παράθυρα» που του έχει προσφέρει η Συμφωνία των Πρεσπών, φλερτάροντας με τις θέσεις του Εθνικιστικού VMRO, ακόμη και με ρίσκο για τις σχέσεις με την Ελλάδα και την ΕΕ…
Έχει σημασία επίσης, ότι το δελτίο ταυτότητας είναι μεν για εσωτερική χρήση εντός της Βόρειας Μακεδονίας αλλά χρησιμοποιείται και για τις μετακινήσεις προς ορισμένες γειτονικές χώρες, όπως η Σερβία, το Κόσσοβο κ.ά. και συνεπώς εμπίπτει και στην ειδική διάταξη της Συμφωνίας των Πρεσπών, που επιβάλει για έγγραφα που χρησιμοποιούνται και στο εξωτερικό τη χρήση της ορολογίας που έχει υιοθετηθεί βάσει της νέας ονομασίας «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας» και ιθαγένεια «Μακεδονική / Πολίτης της βόρειας Μακεδονίας».
Και αυτή η πρόβλεψη της Συμφωνίας των Πρεσπών είχε διατυπωθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να αφήνει (πέραν του άρθρου 7) την ευκαιρία στην άλλη πλευρά να δηλώνει, ότι με τη σύμφωνη γνώμη της Ελλάδας έχει κατοχυρωθεί η «μακεδονική ταυτότητα», κάτι που αποτελούσε όμως τον πυρήνα της διαφοράς για το ονοματολογικό, από τη γένεσή της.
*Ο Νίκος Μελέτης γεννήθηκε στην Κεφαλλονιά το 1962. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών της Νομικής Σχολής Αθηνών. Άρχισε να εργάζεται ως δημοσιογράφος το 1987. Από το 1990 καλύπτει το διπλωματικό ρεπορτάζ, αρχικά στην ΕΡΤ και κατόπιν και στην εφημερίδα «Έθνος». Αρθρογραφεί στο liberal.gr και στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος».