Ρεπορτάζ: Σωτήρης Σκουλούδης
© zougla.gr
Γιατί καίγονται κάθε χρόνο τα δάση της Ελλάδας; Και, κυρίως, γιατί η Πολιτεία εμφανίζεται ανήμπορη να προστατέψει αποτελεσματικά το φυσικό πλούτο της χώρας, καθώς και τις περιουσίες των κατοίκων; Η απάντηση είναι πολύπλοκη και σίγουρα δε βασίζεται σε εύκολες εικασίες και ερμηνείες, περί συνεχόμενων εμπρησμών ή «ανικανότητας» των πυροσβεστικών μηχανισμών, οι άνδρες και οι γυναίκες των οποίων, κατά γενική ομολογία, ασκούν το καθήκον τους με αυταπάρνηση, όταν οι συνθήκες το απαιτούν.
Το zougla.gr μίλησε με ειδικούς και αναζήτησε απαντήσεις. Κοινό αίτημα, η μεταφορά αυτού του τεράστιου θερινού προβλήματος στη σωστή θέση των κρατικών προτεραιοτήτων και η διαχείριση του με βάση την επιστημονική γνώση, την εμπειρία, και την αποτελεσματικότητα, και όχι την επανάληψη των διαπιστωμένα καταστροφικών συνταγών, που μόνο επιτείνουν το πρόβλημα.
Ο Δρ. Γαβριήλ Ξανθόπουλος, είναι δασολόγος – ερευνητής, ειδικευμένος στις δασικές πυρκαγιές με σχετικές μελέτες και προϋπηρεσία σε χώρες του εξωτερικού. «Δεν υπάρχει ποτέ περίπτωση να εξαλειφθούν οι πυρκαγιές, τα δάση μας είναι προσαρμοσμένα να καίγονται», ξεκαθαρίζει. Όμως, «ακολουθούμε λάθος πολιτικές συνολικά σε επίπεδο κράτους και πολιτών και δε φροντίζουμε για την πρόληψη και τη διαχείριση των πυρκαγιών. Ο συνδυασμός των δύο αυτών παραγόντων είναι η αιτία για τα φαινόμενα που παρατηρούμε», επισημαίνει.
«Απαιτείται ολοκληρωμένη πολιτική διαχείρισης του προβλήματος. Οι καταστροφικές πυρκαγιές δεν ήταν πρόβλημα στο παρελθόν, αλλά εμφανίστηκε τα τελευταία 30 έτη. Άρα, κάτι κάνουμε εμείς λάθος. Δε θα ζήσουμε ποτέ «συμφιλιωμένοι» με το πρόβλημα, δεδομένων των αποφάσεων που έχουμε πάρει ως κοινωνία απέναντί του», προειδοποιεί, επισημαίνοντας ότι «καμία κυβέρνηση δε λαμβάνει μια σφαιρική και ολοκληρωμένη ενημέρωση για τη φύση του προβλήματος, ώστε να προβεί και στις αναγκαίες λύσεις. Τελευταία στιγμή προσπαθούμε να τα λύσουμε όλα».
Τι πρέπει να γίνει; «Η πρόληψη είναι ο βασικότερος παράγοντας. Θα πρέπει να υπάρξει ενημέρωση προς τους πολίτες για το τι πρέπει να κάνουν τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς. Θα πρέπει, για παράδειγμα, και ο κάθε πολίτης να προσπαθήσει να προετοιμάσει την κατοικία του, καθαρίζοντας τους χώρους»…
Ο Γαβριήλ Ξανθόπουλος δεν «πείθεται» από τα επιχειρήματα περί συνεχών εμπρησμών. «Στη Ζάκυνθο φαίνεται ότι υπάρχει στόχευση και σχέδιο εμπρησμών, ή απλά πυρομανία. Το να λέμε όμως ότι ισχύει σε όλη τη χώρα, είναι βλακώδες. Είναι απίστευτο το επιχείρημα περί σχεδίου εμπρησμών. Από τη στιγμή που περιμένουμε πυρκαγιές και η βαθμίδα επικινδυνότητας είναι στο 4, και πολίτες ανάβουν ψησταριές, είναι λογικό να συμβαίνουν πυρκαγιές», σημειώνει, καταλήγοντας: «Δεν αντιμετωπίζουμε αυτή τη στιγμή τη χειρότερη κατάσταση. Οι έντονες βροχοπτώσεις της 15ης Ιουλίου μας έχουν βοηθήσει πολύ, αν δε συνέβαινε τα πράγματα θα ήταν πολύ χειρότερα».
«ΟΙ ΔΟΛΙΟΙ ΕΜΠΡΗΣΜΟΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ,
Η ΑΜΕΛΕΙΑ ΚΑΙ Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ»
Τους δόλιους εμπρησμούς, ως βασικό αίτιο του προβλήματος, απορρίπτει και ο Ανδριανός Γκουρμπάτσης, αντιστράτηγος εν αποστρατεία της Πυροσβεστικής, με ειδική εκπαίδευση στη διερεύνηση των εμπρησμών.
«Με εύκολο τρόπο δαιμονοποιείται ο εμπρησμός ως αιτία πυρκαγιάς. Όμως, η μία στις τέσσερις οφείλεται σε δόλια ενέργεια και οι τρεις σε αμέλεια. Αυτό μπορεί να το πει μόνο ο αρμόδιος ανακριτής. Από τις 17 περιπτώσεις δραστών που έχουν συλληφθεί φέτος κι έχουν παραπεμφεί στη δικαιοσύνη, μόνο οι 4 αφορούν σε δόλια ενέργεια. Οι άλλες σε αμελή συμπεριφορά. Χωρίς στοιχεία, δε γίνεται να μιλάμε για τέτοια πράγματα», ξεκαθαρίζει.
«ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ
ΤΑ ΑΙΩΡΟΥΜΕΝΑ ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ»
Ο Παναγιώτης Χριστοδουλάκης, πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του ΠΑΚΟΕ, επισημαίνει με τη σειρά του το πρόβλημα της απουσίας προληπτικών ενεργειών, με το χαρακτηριστικό παράδειγμα της πρόσφατης φωτιάς που κατέκαψε τον Κάλαμο: «Θα έπρεπε να προβλέπεται η διάνοιξη δρόμων και οι καθορισμένες ζώνες πυρόσβεσης, με χάρτες, ώστε να μπορούν να προσεγγίζουν τα πυροσβεστικά οχήματα αλλά και να διαφεύγει ο πληθυσμός. Και αυτά να είχαν γίνει από πριν, όχι να τρέχουν όλοι πανικόβλητοι την ώρα της φωτιάς. Λείπει εντελώς η ενημέρωση, οι Αρχές απλά έλεγαν ότι πρέπει να απομακρυνθούν, και οι πολίτες κινούνταν προς τη θάλασσα».
Ο Παναγιώτης Χριστοδουλάκης θίγει ακόμη ένα ζήτημα, που δεν ακούγεται σχεδόν ποτέ: «Τα αιωρούμενα σωματίδια που προκύπτουν από πυρκαγιές τέτοιου μεγέθους είναι καρκινογόνα, κι αποτελούν μεγάλο κίνδυνο για την υγεία. Θα έπρεπε να ακούγεται αυτό από τους υπεύθυνους, όμως κανείς δεν ενημερώνει τον κόσμο για τις προφυλάξεις που πρέπει να πάρει», καταλήγει.
ΟΙ ΕΛΛΕΙΨΕΙΣ ΚΑΙ Ο ΚΑΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ, ΦΥΣΙΚΑ, ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΑΚΟΜΗ
ΜΙΑ ΑΙΤΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ
Στον Κάλαμο, η περιορισμένη υδροδότηση και η έλλειψη βυτιοφόρων -σε σχέση με τις τεράστιες ανάγκες- δυστυχώς ήταν βασικοί παράγοντες για την απώλεια περιουσιών. Όπως και η καθυστέρηση ενεργοποίησης των πυροσβεστικών μέσων, καθώς όπως καταγγέλουν κάτοικοι, τόσο οι εναέριες ρίψεις όσο και οι επίγειες ενέργειες άργησαν χαρακτηριστικά.
Χαρακτηριστικό, θλιβερό παράδειγμα, κατέγραψε ο φακός του zougla.gr σε ζωντανή του σύνδεση, στην οδό Αγίων Αποστόλων, ακριβώς δίπλα από τις εγκαταστάσεις του κλιμακίου της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Καλάμου. Ένα σπίτι έχει «αρπάξει», με τη φλόγα όμως να έχει περιοριστεί για τα πρώτα λεπτά στα κεραμίδια και στους εξωτερικούς χώρους. Ένα πυροσβεστικό όχημα καταφθάνει, με τους πυροσβέστες να αρχίζουν την κατάσβεση.
Ξαφνικά, το πυροσβεστικό όχημα – προφανώς λόγω έλλειψης ύδατος – αποχωρεί από το σημείο. Μετά από περίπου 15 λεπτά καταφθάνει ένα νέο πυροσβεστικό όχημα, όμως ήδη είναι πολύ αργά: σε αυτό το διάστημα, η φλόγα έχει περάσει μέσα στο σπίτι, και στους δύο ορόφους, και η καταστροφή πλέον για την οικία είναι σχεδόν ολοκληρωτική…
Μια κατοικία η οποία θα μπορούσε να είχε σωθεί, με ζημιές στους εξωτερικούς χώρους, έγινε στάχτη, ακριβώς διότι τα κρίσιμα λεπτά, το πρώτο πυροσβεστικό ξέμεινε από νερό…
ΤΙ ΤΟΝΙΖΟΥΝ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ ΤΗΣ
ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗΣ ΣΤΟ ZOUGLA.GR
Οι ελλείψεις στην πρόληψη και στη συνολική διαχείριση του φαινομένου, δεν αναιρεί τις τεράστιες ευθύνες και στη λειτουργία του Πυροσβεστικού Σώματος. Αξιωματικοί τονίζουν στο zougla.gr ότι η σημερινή κατάσταση όχι μόνο ήταν αναμενόμενη, αλλά και είχε προβλεφθεί κατά γράμμα. Όπως αναφέρουν, αξιωματικοί που την περσινή χρονιά έδωσαν τον καλύτερο τους εαυτό όχι μόνο δεν προήχθησαν, αλλά πολλοί εξ αυτών αποστρατεύτηκαν, αν και διακρίνονταν για την τεράστια εμπειρία τους, όπως και την επιχειρησιακή και διοικητική τους ικανότητα.
Παράλληλα, η μετακίνηση 350 πυροσβεστών στα περιφερειακά αεροδρόμια που πέρασαν στα χέρια της Fraport, με τη μη αναπλήρωση των κενών θέσεων, αποδυνάμωσαν πανελλαδικά πολλές υπηρεσίες, με αποτελέσμα να μην μπορούν να επανδρωθούν πολλά δασικά περιπολικά.
Εντύπωση προκαλεί στο κοινό αίσθημα το πως στην περίσταση ενός τεράστιου και καταστροφικού μετώπου, όπως αυτό της Ανατολικής Αττικής, οι ελλείψεις σε εναέρια υποστήριξη ήταν τεράστιες, με ένα μικρό μόνο αριθμό αεροπλάνων και ελικοπτέρων να πετούν πάνω από τις φλόγες.
«Η απουσία των 7 ελικοπτέρων μεσαίου τύπου με τη μη διενέργεια κατάλληλου διαγωνισμού, επέφεραν την αποδυνάμωση του δασοπυροσβεστικού μηχανισμού και του μηχανισμού αεροπυρόσβεσης, με συνέπειες καταστροφικές για το δασικό πλούτο της χώρας και για τις περιουσίες των συνανθρώπων μας, όπως στις προηγούμενες πυρκαγιές, έτσι και σήμερα στον Κάλαμο», τονίζουν αξιωματικοί της Πυροσβεστικής στο zougla.gr.
Παράλληλα, «η μικρή διαθεσιμότητα σε αεροσκάφη Canadair λόγω της μη συντήρησης και της μη πρόνοιας της προμήθειας ανταλλακτικών για την επισκευή των αεροσκαφών αυτών, που είναι σε καθεστώς “αποθήκευσης”, έχουν ως αποτέλεσμα την πολύ μικρή πανελλαδικά διαθεσιμότητα σε μέσα εθνικού στόλου και τις λίγες ώρες πτήσης πάνω από τις πυρκαγιές, με ότι αυτό συνεπάγεται», καταλήγουν…
ΚΟΙΝΟ ΑΡΘΡΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΙΤΙΕΣ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ
«Οι πυρκαγιές είναι ένα αναμενόμενο φαινόμενο κάθε καλοκαίρι στη Μεσόγειο, αλλά συνήθως δεν έχουν τόσο σοβαρές επιπτώσεις. Οι μεγάλες αυτές πυρκαγιές μάς υποχρεώνουν να ξανασκεφτούμε τον τρόπο προστασίας των δασών, των οικοσυσυστημάτων αλλά και των ανθρώπων, σε μια στιγμή που έχει αλλάξει δραματικά το κλίμα της περιοχής και η εξάπλωση του πληθυσμού», εκτιμούν από την πλευρά τους οι καθηγητές Λουκ Κέλι του πανεπιστημίου της Μελβούρνης, Έντουαρντ Πλέινα Μπαχ, επικεφαλής του Κέντρου Προστασίας των Δασών της Καταλονίας και Μαρκ Φοντ Μπέρνετ του Κέντρου Δασικών Επιστημών της Βαρκελώνης.
«Σήμερα, ακόμη και αν αυτές οι περιοχές έχουν μακρά ιστορία πυρκαγιών, αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο από τη φωτιά σε συνδυασμό με την υπερθέρμανση και τον αυξανόμενο αριθμό των κατοίκων που ζουν κοντά σε δασικές περιοχές» σημειώνουν σε κοινό τους άρθρο.
